Propozycje zabaw i ćwiczeń logopedycznych
PROPOZYCJE ZABAW I ĆWICZEŃ LOGOPEDYCZNYCH
1. Bajki logopedyczne z ćwiczeniami warg i języka.
2. Ćwiczenia narządów mowy:
Ćwiczenia żuchwy:
- opuszczanie i unoszenie;
- przesuwanie w prawo i w lewo;
- wysuwanie do przodu;
- żucie (przy zamkniętych wargach).
Ćwiczenia warg:
- szerokie otwieranie ust i zamykanie;
- cmokanie;
- parskanie (wibracja warg);
- nagryzanie warg;
- zakładanie wargi dolnej na górną i górnej na dolną;
- nadymanie policzków;
- uśmiech – dzióbek;
- „Mam wąsy” – utrzymanie słomki miedzy nosem a górna wargą.
- „Rybka”–wargi wysunięte do przodu, powolne otwieranie i zamykanie warg – tworzenie kształtu koła.
Ćwiczenia języka:
- wysuwanie i chowanie języka;
- unoszenie języka do nosa i wywijanie go na brodę;
- wysuwanie do kącików ust;
- „Łakomy miś” – oblizywanie warg ruchem okrężnym;
- oblizywanie zębów ruchem okrężnym;
- kląskanie (konik);
- „Liczymy zęby” – dotykanie czubkiem języka kolejnych zębów (górnych i dolnych);
- wypychanie językiem policzków;
- malowanie podniebienia czubkiem języka;
Spłaszczanie i zwężanie języka;
- język wysunięty z ust – nie opiera się o zęby (grot).
Ćwiczenia podniebienia miękkiego:
- ziewanie;
- chrapanie na wdechu i wydechu;
- pokasływanie (z językiem wysuniętym na brodę);
- wdech przez nos i wydech przez usta przy szeroko otwartych ustach;
- naśladowanie odgłosów płukanego gardła;
- naśladowanie odgłosów gęsi – gęganie.
3. Ćwiczenia oddechowe:
- Zdmuchiwanie płatków z kwiatów” – wdech przez nos, wydech ustami.
- „Wąchanie kwiatów” – wdech i wydech nosem.
- „Chłodzenie gorącej zupy” – dmuchanie ciągłym strumieniem powietrza na ręce ułożone na kształt talerza.
- Zdmuchiwanie kawałków papieru z gładkiej (a potem chropowatej) powierzchni.
- Dmuchanie na wiatraczki – zabawę te można przeprowadzić w formie konkursu pod hasłem: „Czyj wiatraczek kreci się najdłużej?”.
- Dmuchanie na paski papieru, waciki, piórka papierowe kulki, piłeczki ping-pongowe: zgromadzone na stole, umocowane na nitkach, wyrzucone do góry.
- Zdmuchiwanie płomienia świecy przy zwiększanej stopniowo odległości.
- Wydmuchiwanie baniek mydlanych przez słomkę.
- Nadmuchiwanie baloników.
- Wykonanie wydechu dmuchając na skrawek papieru (odchylenie papieru musi być cały czas jednakowe).
- „Burza w szklance wody” – dmuchanie przez słomkę do wody, regulujemy czas dmuchania: długo, krótko.
- Chuchanie – na zmarznięte ręce, na zamarzniętą szybę, na lusterko (przy zwiększanej stopniowo odległości).
- Gra na organkach, trąbce, gwizdku.
- Ćwiczenia oddechowe połączone z ruchami rąk i tułowia: wdech z unoszeniem ramion do góry, wydech z powolnym opadaniem ramion, szybki wdech ze skrętem tułowia w bok, wydech – powrót do normalnej postawy (raz w jedną, raz w drugą stronę).
- Leżenie na plecach, oczy zamknięte.
Wdech przez nos – brzuch unosi się do góry;
wydech ustami – brzuch opada.
Zabawę można uatrakcyjnić, wykorzystując: małe przedmioty, które należy umieścić na brzuchu dziecka.
4. Ćwiczenia głosowe:
- Zabawy dźwiękonaśladowcze – naśladowanie głosów zwierząt dźwięków z otoczenia wydawanych przez różne pojazdy itp. (ze zmienną głośnością):
„Osiołek” – naprzemienne wymawianie samogłoski: io, io, io….
„Wąż” – na wydechu wymawiamy spółgłoskę: ssss….
„Samochód policyjny” – eo eo eo….
„Wiatr” – sz sz sz….
- Usypiamy lalę – na wydechu wymawiamy ciągle samogłoskę: aaaa…. Usypianie lalki aaaa… łączymy z uciszaniem otoczenia – ciii… (ćwiczenia siły głosu od poziomu średniego do szeptu).
- „Misie” budzą się na wiosnę:
- „Misie” śpią, oddychają nosem (wdech i wydech nosem).
- „Misie” budzą się, ziewają (wdech i wydech ustami).
- „Misie” wdychają powietrze ustami, zamykają usta i mruczą „mmm” (wydech nosem). Mruczenie ciche i coraz głośniejsze.
- W pozycji leżącej wymawianie: mmma (–o, –u, – e, –y, –i), aby dźwięki te brzmiały „na ustach” (głos „na maskę”). Zwracamy uwagę na dokładną artykulację samogłosek, z prawidłowym układem warg.
- „Misie” wstają i śpiewają samogłoski, najpierw pojedyncze i krótkie, potem je przedłużają i łączą (np. au, ae, aou, aei).
- „Echo” – do zabawy wykorzystujemy: samogłoski, sylaby, wyrazy, zdania, które wymawiamy głośno i coraz ciszej, szeptem, półgłosem, głosem pełnym.
- Śpiewanie piosenek, recytacja wierszy – staramy się wybierać teksty, w których występują onomatopeje (wyrazy dźwiękonaśladowcze).
5. Ćwiczenia pionizacji języka:
- huśtawka - przy otwartej buzi podnosić i opuszczać czubek języka. (nie wysuwać przed zęby
- mlaskać
- konik stuka kopytkami - kląskać
- przyssać czubek języka do podniebienia tuż za zębami – przy otwartej buzi
- wiewiórka maluje sufit - oblizywać podniebienie czubkiem języka (pędzlem ) przy otwartej buzi
- biedronka lub muchomor „malować” czubkiem języka kropki na podniebieniu – przy otwartej buzi
- dzięcioł „stukać” czubkiem języka w podniebienie tuż za zębami – przy otwartej buzi
- zlizywać z wałka dziąsłowego (górka za górnymi zębami ) nutellę, miód, dżem lub serek (czubkiem języka przy otwartej buzi )
- trzymać między wałkiem dziąsłowym a czubkiem języka drażetkę, rodzynkę,
kawałek chleba, wafelka, ciastka lub parówki przy otwartej buzi. Kto dłużej utrzyma?
- przykleić do wałka dziąsłowego kawałeczek opłatka lub chrupka i odklejać czubkiem języka przy otwartej buzi
- trzymając czubek języka „przyklejony” do podniebienia tuż za zębami otwierać i zamykać buzię
6. Ćwiczenia słuchowe:
Ćwiczenia z wykorzystaniem bodźców niewerbalnych:
- „Co słyszę?” – rozpoznawanie (odgłosów) dochodzących z najbliższego otoczenia, z ulicy (sygnałów różnych pojazdów, dźwięków różnych urządzeń gospodarstwa domowego np. lecąca woda z kranu, zamykanie drzwi);
rozpoznawanie głosów znanych zwierząt (dobieranie obrazka do słyszanego dźwięku);
rozpoznawanie wytwarzanych dźwięków charakterystycznych
dla różnych przedmiotów, najpierw za pomocą wzroku, potem tylko słuchowo (papier, szkło, metal):
uderzanie łyżeczką w szklankę,
stukanie w meble,
uderzanie pałeczką w szkło, metal, drewno, kamień,
uderzanie piłki (odbijanie piłki),
uderzanie klockami o siebie, łyżeczkami, garnuszkami,
toczenie piłki, kamyka po podłodze,
klaskanie, gniecenie papieru, lanie wody,
rozpoznawanie dźwięków instrumentów muzycznych: różnicowanie liczby dźwięków, różnicowanie rytmu,
rozpoznawanie głosu i źródła dźwięku, np. szukanie ukrytych przedmiotów; zegarka, radia, melodyjki,
rozpoznawanie osób (dzieci) po głosie.
- Ćwiczenia słuchu fonematycznego: różnicowanie wyrazów w zdaniu (liczenie), różnicowanie sylaby w wyrazie: dzielenie na sylaby i liczenie sylab, różnicowanie głosek w słowach, które różnią się tylko jedną głoską – wskazywanie właściwego obrazka, powtarzanie, objaśnianie znaczenia wyrazów), np.:
dama – tama
biurko – piórko
koza – kosa
kura – góra
półka – bułka
7. W terapii logopedycznej pomocne mogą być książki, gry programy komputerowe, strony internetowe.
Polecam:
- „Odgłosy zwierząt Książeczka rozwijająca mowę malucha, cz.1” Iwona Michalak
- „Logopedyczne zabawy grupowe dla dzieci od 4 do 7 lat” Romana Sprawka, Joanna Graban,
- „Języczkowe przygody i inne bajeczki logopedyczne” Anna Tońska – Mrowiec,
- „Domowe zabawy logopedyczne”; Małgorzata Dembińska,
- „100 tekstów do ćwiczeń logopedycznych” Ewa Małgorzata Skorek,
- „Logo – Gry” i „Sfonem”
- „Mówiące obrazki” i „Mowa bezdźwięczna”
- program komputerowy „Zwierzaki”
- program komputerowy „Co to? Kto to? Ćwiczenia i zabawy z dźwiękiem”
- mimowa.pl, czasdzieci.pl i logofigle.pl
Proponowane zabawy i ćwiczenia logopedyczne
opracowane są w oparciu o specjalistyczną literaturę.