Propozycje zabaw i ćwiczeń logopedycznych

1. Bajki logopedyczne z ćwiczeniami warg i języka.

2. Ćwiczenia narządów mowy:

Ćwiczenia żuchwy:

• opuszczanie i unoszenie;
• przesuwanie w prawo i w lewo;
• wysuwanie do przodu;
• żucie (przy zamkniętych wargach).

Ćwiczenia warg:

• szerokie otwieranie ust i zamykanie;
• cmokanie;
• parskanie (wibracja warg);
• nagryzanie warg;
• zakładanie wargi dolnej na górną i górnej na dolną;
• nadymanie policzków;
• uśmiech – dzióbek;
• „Mam wąsy” – utrzymanie słomki miedzy nosem a górna wargą.
• „Rybka”–wargi wysunięte do przodu, powolne otwieranie i zamykanie warg – tworzenie kształtu koła.

Ćwiczenia języka:

• wysuwanie i chowanie języka;
• unoszenie języka do nosa i wywijanie go na brodę;
• wysuwanie do kącików ust;
• „Łakomy miś” – oblizywanie warg ruchem okrężnym;
• oblizywanie zębów ruchem okrężnym;
• kląskanie (konik);
• „Liczymy zęby” – dotykanie czubkiem języka kolejnych zębów (górnych i dolnych);
• wypychanie językiem policzków;
• malowanie podniebienia czubkiem języka;

Spłaszczanie i zwężanie języka;

• język wysunięty z ust – nie opiera się o zęby (grot).

 Ćwiczenia podniebienia miękkiego:

• ziewanie;
• chrapanie na wdechu i wydechu;
• pokasływanie (z językiem wysuniętym na brodę);
• wdech przez nos i wydech przez usta przy szeroko otwartych ustach;
• naśladowanie odgłosów płukanego gardła;
• naśladowanie odgłosów gęsi – gęganie.

3. Ćwiczenia oddechowe:

• Zdmuchiwanie płatków z kwiatów” – wdech przez nos, wydech ustami.
• „Wąchanie kwiatów” – wdech i wydech nosem.
• „Chłodzenie gorącej zupy” – dmuchanie ciągłym strumieniem powietrza na ręce ułożone na kształt talerza.
• Zdmuchiwanie kawałków papieru z gładkiej (a potem chropowatej) powierzchni.
• Dmuchanie na wiatraczki – zabawę te można przeprowadzić w formie konkursu pod hasłem: „Czyj wiatraczek kreci się najdłużej?”.
• Dmuchanie na paski papieru, waciki, piórka papierowe kulki, piłeczki ping-pongowe: zgromadzone na stole, umocowane na nitkach, wyrzucone do góry.
• Zdmuchiwanie płomienia świecy przy zwiększanej stopniowo odległości.
• Wydmuchiwanie baniek mydlanych przez słomkę.
• Nadmuchiwanie baloników.
• Wykonanie wydechu dmuchając na skrawek papieru (odchylenie papieru musi być cały czas jednakowe).
• „Burza w szklance wody” – dmuchanie przez słomkę do wody, regulujemy czas dmuchania: długo, krótko.
• Chuchanie – na zmarznięte ręce, na zamarzniętą szybę, na lusterko (przy zwiększanej stopniowo odległości).
• Gra na organkach, trąbce, gwizdku.
• Ćwiczenia oddechowe połączone z ruchami rąk i tułowia: wdech z unoszeniem ramion do góry, wydech z powolnym opadaniem ramion, szybki wdech ze skrętem tułowia w bok, wydech – powrót do normalnej postawy (raz w jedną, raz w drugą stronę).

• Leżenie na plecach, oczy zamknięte.
  Wdech przez nos – brzuch unosi się do góry;
  wydech ustami – brzuch opada.
  Zabawę można uatrakcyjnić, wykorzystując: małe przedmioty, które należy umieścić na brzuchu dziecka.

 

4. Ćwiczenia głosowe:

• Zabawy dźwiękonaśladowcze – naśladowanie głosów zwierząt dźwięków z otoczenia wydawanych przez różne pojazdy itp. (ze zmienną głośnością):

„Osiołek” – naprzemienne wymawianie samogłoski: io, io, io….

„Wąż” – na wydechu wymawiamy spółgłoskę: ssss….

„Samochód policyjny” – eo eo eo….

„Wiatr” – sz sz sz….

• Usypiamy lalę – na wydechu wymawiamy ciągle samogłoskę: aaaa…. Usypianie lalki aaaa… łączymy z uciszaniem otoczenia – ciii… (ćwiczenia siły głosu od poziomu średniego do szeptu).
• „Misie” budzą się na wiosnę:
• „Misie” śpią, oddychają nosem (wdech i wydech nosem).
• „Misie” budzą się, ziewają (wdech i wydech ustami).
• „Misie” wdychają powietrze ustami, zamykają usta i mruczą „mmm” (wydech nosem). Mruczenie ciche i coraz głośniejsze.
• W pozycji leżącej wymawianie: mmma (–o, –u, – e, –y, –i), aby dźwięki te brzmiały „na ustach” (głos „na maskę”). Zwracamy uwagę na dokładną artykulację samogłosek, z prawidłowym układem warg.
• „Misie” wstają i śpiewają samogłoski, najpierw pojedyncze i krótkie, potem je przedłużają i łączą (np. au, ae, aou, aei).
• „Echo” – do zabawy wykorzystujemy: samogłoski, sylaby, wyrazy, zdania, które wymawiamy głośno i coraz ciszej, szeptem, półgłosem, głosem pełnym.
• Śpiewanie piosenek, recytacja wierszy – staramy się wybierać teksty, w których występują onomatopeje (wyrazy dźwiękonaśladowcze).

5. Ćwiczenia pionizacji języka:

• huśtawka - przy otwartej buzi podnosić i opuszczać czubek języka. (nie wysuwać przed zęby
• mlaskać
• konik stuka kopytkami - kląskać
• przyssać czubek języka do podniebienia tuż za zębami – przy otwartej buzi
• wiewiórka maluje sufit - oblizywać podniebienie czubkiem języka (pędzlem ) przy otwartej buzi
• biedronka lub muchomor „malować” czubkiem języka kropki na podniebieniu – przy otwartej buzi
• dzięcioł „stukać” czubkiem języka w podniebienie tuż za zębami – przy otwartej buzi
• zlizywać z wałka dziąsłowego (górka za górnymi zębami ) nutellę, miód, dżem lub serek (czubkiem języka przy otwartej buzi )
• trzymać między wałkiem dziąsłowym a czubkiem języka drażetkę, rodzynkę, 
  kawałek chleba, wafelka, ciastka lub parówki przy otwartej buzi. Kto dłużej utrzyma?
• przykleić do wałka dziąsłowego kawałeczek opłatka lub chrupka i odklejać czubkiem języka przy otwartej buzi
• trzymając czubek języka „przyklejony” do podniebienia tuż za zębami otwierać i zamykać buzię

6. Ćwiczenia słuchowe:

Ćwiczenia z wykorzystaniem bodźców niewerbalnych:

• „Co słyszę?” – rozpoznawanie (odgłosów) dochodzących z najbliższego otoczenia, z ulicy (sygnałów różnych pojazdów, dźwięków różnych urządzeń gospodarstwa domowego np. lecąca woda z kranu, zamykanie drzwi);

rozpoznawanie głosów znanych zwierząt (dobieranie obrazka do słyszanego dźwięku);

rozpoznawanie wytwarzanych dźwięków charakterystycznych

dla różnych przedmiotów, najpierw za pomocą wzroku, potem tylko słuchowo (papier, szkło, metal):

uderzanie łyżeczką w szklankę,

stukanie w meble,

uderzanie pałeczką w szkło, metal, drewno, kamień,

uderzanie piłki (odbijanie piłki),

uderzanie klockami o siebie, łyżeczkami, garnuszkami,

toczenie piłki, kamyka po podłodze,

klaskanie, gniecenie papieru, lanie wody,

rozpoznawanie dźwięków instrumentów muzycznych: różnicowanie liczby dźwięków, różnicowanie rytmu,

rozpoznawanie głosu i źródła dźwięku, np. szukanie ukrytych przedmiotów; zegarka, radia, melodyjki,

rozpoznawanie osób (dzieci) po głosie.

• Ćwiczenia słuchu fonematycznego: różnicowanie wyrazów w zdaniu (liczenie), różnicowanie sylaby w wyrazie: dzielenie na sylaby i liczenie sylab, różnicowanie głosek w słowach, które różnią się tylko jedną głoską – wskazywanie właściwego obrazka, powtarzanie, objaśnianie znaczenia wyrazów), np.: 
              dama – tama 
              biurko – piórko
              koza – kosa
              kura – góra
              półka – bułka

 

7. W terapii logopedycznej pomocne mogą być książki, gry programy komputerowe, strony internetowe.

Polecam:

• „Odgłosy zwierząt Książeczka rozwijająca mowę malucha, cz.1”  Iwona Michalak
• „Logopedyczne zabawy grupowe dla dzieci od 4 do 7 lat” Romana Sprawka, Joanna Graban,
• „Języczkowe przygody i inne bajeczki logopedyczne” Anna Tońska – Mrowiec,
•  „Domowe zabawy logopedyczne”; Małgorzata Dembińska,
• „100 tekstów do ćwiczeń logopedycznych”  Ewa Małgorzata Skorek,
• „Logo – Gry” i „Sfonem”
• „Mówiące obrazki” i „Mowa bezdźwięczna”
• program komputerowy „Zwierzaki”
• program komputerowy „Co to? Kto to? Ćwiczenia i zabawy z dźwiękiem”
• mimowa.pl, czasdzieci.pl i logofigle.pl

 Proponowane zabawy i ćwiczenia logopedyczne

opracowane są w oparciu o specjalistyczną literaturę.